تعیین مهمترین ویژگی‌های حاصلخیزی خاک مؤثر بر محصول برنج در اراضی شالیزاری با استفاده از تحلیل مؤلفه‌های اصلی

روش­های آماری چند متغیره مانند تحلیل مؤلفه‌های اصلی و رگرسیون­ها می­توانند برای تسهیل تفسیر روابط پیچیده استفاده شوند. هدف از این مطالعه تعیین مهمترین ویژگی­های حاصلخیزی خاک، مؤثر بر محصول برنج در اراضی شالیزاری بود. به این منظور نمونه­هایی از لایه شخم 119 نقطه با توزیع جغرافیایی مناسب، در اراضی شالیزاری شهرستان­های شفت و فومن استان گیلان برداشت شد. پس از آن، ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی مرتبط با حاصلخیزی خاک در این نمونه­ها اندازه­گیری و با استفاده از روش­های آمار توصیفی، آنالیز مؤلفه‌های اصلی و رگرسیون تحلیل شدند. نتایج نشان داد سه مؤلفه اصلی با مقادیر ویژه بیشتر از یک مانند «پتاسیم و عوامل مؤثر در نگهداری آن»، «نیتروژن کل و عوامل مؤثر بر تأمین آن» و «فسفر قابل استفاده و ضخامت افق سطحی خاک»، بیشتر از 4/67 درصد از تغییرپذیری در ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی خاک و 55 درصد از تغییرپذیری محصول برنج را توصیف می‌کنند. همچنین ویژگی­های مرتبط با این مولفه­ها 80 درصد از تغییرپذیری محصول را توصیف نمودند. بنابراین برای افزایش محصول، عملیات مدیریتی مانند مصرف صحیح کودهای محتوی نیتروژن، پتاسیم و فسفر و خاک­ورزی مناسب به منظور ایجاد لایه شخم مناسب توصیه می­شود.